حیدرعمو اوغلی[۱] (زاده ی محرم ۱۲۹۸مقارن با ۲۰ دسامبر ۱۸۸۰ میلادی) مشهور به حیدر برقی در «گیومری»[۲] امپراطوری روسیه متولد شد و نام پدر او علی اکبر افشار و مادر وی نیز زهرا بود.
وی یکی از مهمترین رهبران جنبش مشروطه به شمار می رفت که بعد از به توپ بستن مجلس با تعدادی نیروی داوطلب برای مبارزه با محمدعلی شاه و همراهی مجاهدین تبریز به ایران و تبریز سفر کرد.
برخی از فعالیت هایی که به صورت تقریبا مستقیم در اونها دست داشت رو میشه به این شکل نام برد:
- به کار انداختن کارخانه برق حرم امام رضا و بالا خیابان.
- پرتاب بمب درخانه ی علاءالدوله.
- ترور صدراعظم مظفرالدین شاه(امین السلطان).
- کشتن شکرالله خان شجاع نظام مرندی حاکم مرند به توسط بمبی که حیدرخان برای او فرستاده بود.
- تلاش در جهت تأسیس حزب کمونیست ایران و نماینده.
- اتحاد و پیوستن به یاران میرزا کوچک‌خان جنگلی و تهیه پول و اسلحه برای ایشان.
ترجمه ی بخشی از نامه حیدرخان به محمد علی شاه قاجار:
“ما مصمم هستیم به تمام فشارها، زور گویی‌ها و جنایات و وحشی گری‌ها و تعدّی‌های شما که امروز مانند امواج پهناور، همه جای ایران را پوشانیده و شعله آن مظالم به آسمان رسیده‌است، با ضدّ ضربه‌ها پاسخ گوییم و به هر طریقی که شده به این وضع خاتمه دهیم. هیچ معنی و فایده ندارد که شما در کنجی نشسته و مشغول همجنس بازی باشید و نوکرهای شما، ملت نجیب و بدبخت ایران را غارت کنند و آنان را تا آخرین نخی که بر تن دارند لخت و سپس زندانی و معدوم کنند. هیچ دفاعی شما را تبرئه نمی‌کند.
ملت ایران نه به شخص شما و نه به دولت شما مطلقاً اعتماد ندارد. شما باید از سلطنت استعفا داده کنار بروید و اعضا دولت شما به‌طور صلح جویانه به خانه‌های خود بروند و در کمال آرامش در آنجا بمانند و جای خود را به مدافعان با غیرت و با اراده ملت بسپارند. شما خود را شاه شاهان ایران و سلطان مستبد مطلق العنان کشور می‌دانید؛ ولی من به شما اعلام می‌کنم که هرگز چنین کسی نبوده‌اید؛ فقط یک مفتخور پست کثیف، رشوه خوار، آلوده و خائن به ملت و کشور هستید. تلاش شما برای چیست؟ شما در هر ساعت و دقیقه آماده‌اید تمام نعمات و موهبت‌ها، منافع، حقوق و استقلال کشور و وطن را در قبال یک دانه عدس به بیگانگان بفروشید.
آیا غیر از این است؟ اقلاً یک کار خیر، یک اقدام موهبت‌آمیز که به نفع ملت انجام داده باشید به من نشان بدهید. بر عکس، تمام طبیعت شما، تمام وجود شما پر از نارسایی و نقصان و فساد است. شما فاقد شهامت، کوشش، همّت، انرژی و معتقدات هستید. شما حتی کوچکترین احساس عدالت ندارید و فاقد اخلاق هستید”.[۳]
زمان کشته شدن وی را تاریخ ۵ آبان ۱۳۰۰ مصادف با ۱۸ اکتبر ۱۹۲۱ ضبط کرده اند.
در پایان خاطر نشان شوم که شاید سوالی برای
خواننده این سطور پیش آمده باشد که چرا این یادداشت را نگاشته ام که باید بگویم علت
این بود که حیدر عمو، دایی مادر بزرگ من (از طرف مادر) بود.
[۱] به ترکی به معنای پسرعمو می باشد.
[۲] البته در محل تولد او اختلاف نظر وجود دارد چراکه در رابطه با زادگاه وی از ۳ مکان یاد نموده اند: ۱)سلماس،۲) قفقاز،۳)ارومیه.
[۳] اسناد و خاطره‌های حیدر خان عمواوغلی، ج۲، ۱۳۵۸.