هرگاه انسان نسبت به موضوعی علم پیدا می کند در حالی که سابقه جهل بر آن وجود داشته باشد، در امور جزئی و شخصی نظیر اطلاع از نام یک شخص با این رفع جهل که نام فرد مورد نظر را نمی دانستیم و اکنون به آن آگاهی یافته ایم، ذهن ما نسبت به آن موضوع و جهل سابق، آرامش پیدا خواهد کرد.

ذهن برخی از اشخاص که تعداد آنها نیز بسیار بسیار زیاد می باشد در بحث از علوم نیز به همین منوال عمل می کند به این ترتیب که هرگاه مثلا با قاعده ای تجربی یا نظری که پیش از آن آگاهی نسبت به آن وجود نداشته مواجه می شوند و رفع جهل برایشان می شود، احساس خرسندی از خود و جهان پیرامونشان به دست خواهند آورد که البته این احساس خوبی است اما موضوع از آن جایی خطرناک می شود که برخی از این افراد دچار توهم شوند که آنچه امروز یافته ایم حقیقت و واقعیت بلا تبدیل است؛ به عبارت دیگر توهم کشفی به آنها دست می دهد که تصور می کنند آنچه را من می دانم یک اصل قطعی و انکار ناپذیر است.

اما این افراد در طی سالها کسب علم و دانش اندوزی این را در نیافته که علوم در حال تکامل و پیشرفت می باشند که هر روز و هر دوران می تواند دست خوش حوادثی شود و اطلاعات بنیادی تری پیرامون آنها حاصل شود.

اگر شخصی به این موضوع آگاهی داشته باشد خواهد دانست که علم و آگاهی دارای بعدی از اثر معکوس خواهد بود به این معنی که کشف علم و دانش، قرین با این است که ما علم خواهیم یافت که جهل ما بی نهایت وسیع است یا به این عبارت که هرگاه علم و دانش اندوزی نسبت به موضوعات مختلف پدید آید خواهیم یافت که این علم امروز، گامی خواهد بود که ندانسته های بیشماری که به وجود آمده را جست و جو نماییم.

کسی که آگاهی به علوم در دین نظیر فقه، اصول و تفسیر و…. داشته اما با شاخه های فیزیک آشنایی ندارد، کسی که با شاخه های فیزیک آشنایی دارد اما از  علوم دینی بی خبر است و یا همینطور تمامی علوم و فنون در قیاس با دین و فیزیک و همه ی علوم با یکدیگر، چگونه این شخص می تواند بگوید که آنچه من یافته ام حق و قطعی می باشد؟

علومی که تا امروز کشف شده اند چنان پیوندی با یکدیگر داشته و خواهند داشت که هرگاه علم اشخاص در حوزه های مختلف فزونی یابد جهل حقیقی بنیادی آن افزایش می یابد و خواهد دانست که آنچه تا امروز می دانسته، مرواریدکوچکی از علم و آگاهی بوده که دریای بی کران و ژرفی از جهل آن را فراگرفته بود و تنها راه کسب این آگاهی که به چه میزان علم ما کم می باشد و جهان جهل در فراسوی ما می باشد این است که علم و دانش خود را در هر ثانیه پیرامون ابعاد مختلف جهان هستی افزایش دهیم و در غیر این صورت، ادعای اشخاص مبنی بر عالم و دانشمند بودن، توهمی بیش نخواهد بود.