روزنامه شهرآرا. شنبه، ۲۲ مرداد ۱۴۰۱
ادامه مطلب:
بر این اساس ناصر الدين شاه، مسعود میرزا( ظل السلطان) را با عذر آنکه مادرش از ايل قاجار نبوده از ولايتعهدى محروم کرد اما امیر قاسم خان( فرزند جیران) را در سال ۱۲۷۴ به عنوان ولیعهد انتخاب کرد و به منظور بر طرف شدن قانونى كه آقا محمد خان وضع كرده بود نسبت پدر جيران را به هلاكو خان مغول رساند.
در مجموع برای ناصرالدین شاه چهار ولیعهد مشخص گردید که عبارت بودند از سلطان محمود ميرزا پسر گلين خانم، معين الدين ميرزا پسر تاج الدين، امير قاسم خان پسر جيران( در برخی منابع، دو فرزند از جیران را به عنوان ولیعهد معرفی کرده اند.) اما تمامی ایشان در کودکی وفات کردند و در نهایت مظفر الدين ميرزا پسر شکوه السلطنه به ولیعهدی و سلطنت رسید.
به نقل از دوستعلى خان که خزانه دار و رئیس ضرابخانه ناصرالدین شاه بوده نوشته اند:« مىگفتند مهدعليا مادر شاه از شدت علاقه به فرزند خويش نمىتوانست جانشين آينده او را ببيند و هنگامى كه وليعهد بيمار مىشد به دستور محرمانه او، طبيب زهر در داروى كودك بىگناه مىكرد و او را مسموم مىساخت».
فرزندان جیران
بر اساس منابع، جیران دارای چهار فرزند شد که عبارت بودند از: الف) امیر قاسم خان که در سال ۱۲۷۰ ولادت یافت و در یک ماهگی ملقب به امیر نظام شد و در نهایت به مقام ولایت عهدی ناصرالدین شاه رسید اما در ۱۸ ذی القعده ۱۲۷۴ و حدود ۵ سالگی فوت کرد. که سبب وارد شدن ضربه شدید روحی به سلطان و جیران شد.ب)رکن الدین میرزا که در ۱۲۷۱ متولد شد و شاه وی را در همان ایام طفولیت امیر توپخانه کرد تا بودجه توپخانه در اختیار جیران قرار بگیرد اما در سه سالگی فوت کرد. جیران عامل فوت دو فرزند خود را صدر اعظم ایران( میرزا آقا خان نوری) دانست و در نهایت در محرم ۱۲۷۵ قمری از صدارت برکنار شد. ج) سلطان محمد میرزا و او نیز در روز هشتم ولادت فوت کرد؛ د) خورشید کلاه که او هم در سن دو سالگی فوت کرد.
وفات جیران
جیران در سال ۱۲۷۵ قمری در سفر سوم ناصرالدین شاه به قم که معروف به سفر« چمن سلطانیه» بود بیمار شد و سفر را نیمه تمام گذاشت و به تهران بازگشت. شاه عاشق روزها و ساعت ها در کنار وی بود و با دست خود به جیران دارو می داد اما حال او رو به وخامت رفت و در ۸ جمادى الثانيه ۱۲۷۶ درگذشت و در بین الحرمین حرم حضرت عبدالعظیم و حضرت حمزه و در کنار قبر ملا علی کنی دفن شد. شاه هیچ گاه لقب جیران و محل سکونت وی را به زن دیگری نداد و در نهایت پس از اینکه میرزا رضا کرمانی، ناصرالدین شاه را مورد اصابت تیر قرار داد، شاه به مقبره جیران برده شد و در همانجا فوت و در نزدیکی قبر جیران دفن شد.
منابع:
مرآت الوقایع مظفری، ج۱، ص۲ / تاريخ نگارستان، ص ۴۸۴ / سفرهای ناصرالدین شاه به قم، مقدمه، ص۲۲/ خاطرات سياسى امين الدوله، ص۱۶و ۶۸ / روزنامه خاطرات عينالسلطنة، ج۱، ص ۹۶۳/ مجمل رشوند، ص۱۳۳/حیات یحیی، ج۱، ص۱۴۶/ زندگانی خصوصی ناصرالدین شاه ص ۳۸ و ۴۰/ تاريخ لرستان روزگار قاجار، ص۱۲۰ و ۳۲۷/ چهل سال تاريخ ايران، ج۲، ص: ۴۵۱ (ج۱، ص۳۸)/ تاريخ اجتماعى ايران، ج۳،ص۷۱۶ و ۷۱۷/ ايران در دوره سلطنت قاجار، ص ۳۱۱