سوال و شُبهه بسیار مهمی که در اذهان بسیاری از مردم وجود دارد آن است که« اصلا از کجا معلوم قرآن، از سوی پروردگار نازل شده باشد؟».
برخی افراد با اینکه این سوال را مطرح نمی کنند اما در اعماق اندیشه خود با این مسئله مواجه هستند و حقیقتا این سوال، از کلیدی ترین و مهمترین سوالات بشر امروز و علی الاخصوص مسلمانان می تواند باشد، زیرا این مسئله، سنگ بنا و خشت اول از سایر موضوعات اسلامی است که بر فرض اثبات انتساب آن به خداوند، بسیاری از امور، حل خواهد شد.
توضیحاتی که در ادامه می آید در کمال صداقت و بر اساس تحقیقات و تجربه شخصی بنده بوده و نظر هیچ عالم و دانشمندی را در این خصوص ذکر نخواهم کرد و لذا در پاسخ می توان گفت:
سَنَدیت اصل انتساب قرآن به پیامبر
یکی از مهمترین نکات پیرامون قرآن، بحث از سَنَدیت آن است که بر فرض اینکه یک فرد، صحت ادعای پیامبر را بپذیرد و قبول کند که برخی از افراد از ناحیه خداوند مامور به ابلاغ راه خیر و شر بوده اند، با خود می اندیشد که آیا واقعا این کتاب در زمان آن پیامبر نگاشته شده و یا در سال های بعد از رحلت ایشان جمع آوری شده و به مانند سایر منابع قدیم، نمی توان اصل سند آن را به مُدعی پیامبری رساند؟
پاسخ تفصیلی به این پرسش را در کتاب« اسناد و منابع ادیان و مکاتب در ترازوی نقد اجمالی» داده ام و برای اطلاع کامل از این مسئله می توانید آن را به صورت رایگان و از اینجا دانلود نمایید.
اما پاسخی که در آنجا به آن رسیده ام آن است که بر اساس تحقیقات نسخه شناسی و علمی که بر روی کاغذهای کهن ترین قرآن های موجود انجام شده است( نه بر اساس حدس و گمان برخواسته از احادیث و روایات)، می توان به این نتیجه رسید که با یک احتمال بسیار قوی، قرآن در عصر خود پیامبر، نگاشته شده است.
توجه: به غیر قرآن، بحث صحت سَنَدیت، از برای هیچ یک از کُتُب تورات، انجیل، منابع ایران باستان و منابع شرق آسیا، قابل اثبات نمی باشد.( در کتاب مذکور، به این موضوع اشاره شده.)
استفاده از اجنه و سایر منابع
نکته دیگر آن است که آیا ممکن است قرآن را موجودات غیر انسانی همچون اجنه بر پیامبر تلقین کرده باشند یا پیامبر، قرآن را از سایر منابع غیر عربی اخذ کرده باشد؟
در پاسخ به این سوال می بایست بیان کنم که آنچه من از میزان عقل، درک و علم اجنه سراغ دارم این است که درک و آگاهی آنها فاصله زیادی با امور مطرح شده در قرآن دارد و لذا نمی توان آن را، کلام اجنه دانست.
توجه شود که برخی از امور، نظیر اطلاع از غیب در توان برخی انواع اجنه می باشد اما امور غیبی سطوح پایین و نه سطوح بالای آن؛ زیرا غیب بر چند درجه است که یک قسمت از آنها، غیب برخی امور دنیوی است که مثلا انسان ها به شکل معمول از آنها بی اطلاع اند، مانند آنکه اهالی یک خانه به شکل عادی تا وقتی که به منزل همسایه خود نروند، مطلع نمی شوند که چه چیزی در داخل یخچال خانه همسایه است. این مسئله اگرچه غیب است، اما غیب در سطح اندیشه اکثر انسان هاست و برخی از انواع اجنه به سبب توانایی ذاتی، توانایی اطلاع از این امور را دارند اما اینکه به تمامی سطوح غیب، دست یابند، چنین امری محال است و لذا آیات قرآن را نمی توان از آموزه های اجنه دانست.
موضوع دیگر آن بود که آیا قرآن، ماخوذ از سایر کتب و اندیشه های آن زمان می تواند باشد؟
در پاسخ خواهم گفت که اگرچه اندکی از آیات قرآن، خبر از ملل و نحل دیگر بوده و آنها می توانند مدعی شوند که قرآن همان حرف ما را زده اما این اثبات نمی کند که تمامی قرآن از سایر منابع آن زمان اخذ شده باشد زیرا اولا قرآن، حکایت کننده از برخی وقایع و حقایق ازمنه سابق بوده و این می توانسته در لسان سایر ملل و اقوام نیز مطرح شده باشد و نیز چنانکه خود اشاره دارد، مؤیدبخشی از کتب آسمانی سابق بوده که طبیعتا اشتراکاتی با بخش هایی از ادیان سابق دارد اما اکثر آیات، به شکل نوینی بیان شده که در سایر منابع آن عصر مشاهده نمی شود و این سخن من، برای کسانی که تخصص در منابع کُهَن داشته باشند، به وضوح، اثبات شده است.
قرآن از حیث لغات و محتوا
شاید برای فردی که آشنایی کافی با لغت عرب و برخی علوم قرآنی نداشته باشد، آگاهی از این مسئله که بخش قابل توجهی از آیات، به نوعی نمی تواند ساخته و پرداخته انسان باشد، دشوار بنماید اما واقعیت آن است که با مراجعه به سایر منابع آن عصر و آنچه در پیش و پس از قرآن نگاشته شده، چنین ویژگی بلاغی را در آنها مشاهده نمی کنیم حتی احادیث و روایاتی که از پیامبر اسلام نیز وارد شده به هیچ عنوان دارای چنین ویژگی نبوده است.
توجه شود که مُراد من، در مجموع آیات است نه اینکه برویم سراغ یک آیه و بگوییم خُب هر فرد عَرَبی می توانسه مثلا بگوید« مُدْهَامَّتَانِ»[۱] که کوتاه ترین آیه قرآن است. به عبارت دیگر و به زبان خیلی ساده بخواهم بگویم: تصور کنید یک دانشمند درجه یک، در صدد باشد تا کتابی از مجموعه یافته ها و کشفیات بی نظیر خود را ارائه کند. در این صورت اگرچه برای روشن کردن مُراد خود، مجبور است که از واژگان و حروف رایج در یک عِلم، استفاده نماید اما ساختار کلی آن و نیز چگونگی پیش برد مسائل و نتیجه گیری آنها به نوعی است که متمایز از سایر کُتب خواهد بود و در این صورت سایر اشخاص نمی توانند مدعی شوند که ماهم می توانیم چند جمله مثل این دانشمند بگوییم، چراکه بحث بر روی کلیت آن کتاب است.
از مطالبی که بیان شد برای من آشکار می شود که قرآن از جایی فراتر از آنچه در دنیا با آن سر و کار داشته ام آمده است.
[۱] آیه ۶۴ سوره الرحمن