در بین اسناد قدیم، گاهی انسان با جملاتی برخورد می کند که تامل در نوشتار آنها نکات قابل توجهی را ارائه می کند. یکی از این اسناد، دفتری از مدرسه نظام دوره رضاشاه است.
مدرسه کل نظام یا مدرسه نظام، آموزشگاهی بود که در عصر پهلوی اول ایجاد شد.در دوره رضا شاه «مدارس نظامي مختلفي براي دوره هاي سنين پايين، دبستان و دبيرستان تخصصي ايجاد شد و براي دوره هاي بالاتر، آموزشگاه هاي گروهباني، ستوان سومي و ستوان دومي به وجود آمد. فارغ التحصيلان مدارس نظامي در قواي مسلح همچون امنيه و نظميه به كار گرفته مي شدند. بنابراين آموزش امور انتظامي در دوره پهلوي اول در آموزشگاه هاي عمومي تدريس مي شد و اين تشكيلات مدارس نظامي موجب ايجاد پليس مدرن و كارآمد شد و همچنين زمينه اي براي ايجاد دانشكده هاي پليس در دوره بعد از شهريور ۱۳۲۰ گرديد».[۱]
بر پشت جلد دفتر یکی از این مدارس عبارت ذیل درج شده است:
هر دانش آموزی که یکی از اوراق دفتر را جدا نماید یا دفتر تحویلی را بفروشد خریدار و فروشنده شدیدا تعقیب و مجازات خواهند شد.
***
اگرچه امکان صدور چنین احکامی در این عصر تقریبا وجود ندارد یا با دشواریهای فراوانی همراه خواهد بود اما شاید برای نسل امروز هم گاهی از این قبیل احکام وضع شود به دور از فایده نباشد تا این ولنگاری، اسراف و عدم انگیزه بسیاری از کودکان، نوجوانان و جوانان تغییر یافته و با نظم و جدیت بهتری ادامه حیات دهند.
***
دفتر: مخصوص دانش آموزان نظام کرمانشاهان
چاپخانه کاوه کرمانشاه
سال تحصیلی ۱۳۱۶ و ۱۳۱۷ش
تصویر رو و پشت جلد: از مجموعه اسناد اینجانب
***
***
[۱]مقاله: ساختار آموزش انتظامی و نظامی در حکومت رضاشاه