بسیار پیش آمده است که بر روی منابر و نیز صدا و سیمای ملی، سخن از اشخاصی می شود که سعی در گوشه نشینی و عزلت گیری داشته اند و به اصطلاح، سخنان اخلاقی و عرفانی از ایشان یاد می شود.

اندیشه عزلت نشینی و عبادت شخصی دائمی همان است که در عمل با گوشه گیری از جامعه و افراد آن محقق می شود و در نتیجه، منفعل شدن شخص در قبال جامعه را پدید خواهد آورد اما حقیقت اندیشه الهی آن چیزی است که در قرآن کریم بیان شده است که پروردگار متعال، بندگانش را از این سبک زندگانی پرهیز می دهد در آنجا که می فرماید:

وَرَهْبَانِيَّةً ابْتَدَعُوهَا مَا كَتَبْنَاهَا عَلَيْهِمْ إِلَّا ابْتِغَاءَ رِضْوَانِ اللَّهِ فَمَا رَعَوْهَا حَقَّ رِعَايَتِهَا[۱]

و رهبانیّتی را که ابداع کرده بودند، ما بر آنان مقرّر نداشته بودیم؛ گرچه هدفشان جلب خشنودی خدا بود، ولی حقّ آن را رعایت نکردند.

این آیه اشاره به اعمالی است که وحیانی نبوده و برخی افراد به تصور اینکه به وسیله این اعمال می توانند بیشتر به خدا نزدیک شوند از خود ابداع نموده اند که ریشه ی چند هزار ساله ی آن در میان اقوام و ملل، موجود است.

نکته ای که پروردگار در این آیه می فرماید آن است که ما هیچ گاه این اعمال را از ایشان نخواسته بودیم و ایشان را دستور به این سبک از زندگی نداده بودیم اما ایشان از پیش خود انجام داده و باز هم نتوانستند حق آن را رعایت نمایند.

سوالی مطرح می شود که پس پروردگار متعال کدام سبک از زندگی را مطلوب دانسته؟ پاسخ همان است که در آیات متعدد قرآن کریم بیان شده و آن اجرای تمامی دستورات الهی می باشد که بخش وسیع این دستورات به شکل اجتماعی محقق می شود و نه شخصی.

آیاتی نظیر مبارزه با ظالم، تحقق عدل الهی و سایر از این دست موارد که در آیات شریفه بیان گردیده و از این روی مشاهده می شود که زندگی در عزلت نه تنها از ما خواسته نشده است بلکه از آن طرف دستور به حضور در فعالیت های اجتماعی نظیر آنچه بیان شد دارد( کنشگر اجتماعی- Social Actor )  و در نهایت با عمل به همین دستورات قرآن است که راه عرفان الهی نیز بیان شده است که می فرماید:

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَآمِنُوا بِرَسُولِهِ يُؤْتِكُمْ كِفْلَيْنِ مِنْ رَحْمَتِهِ وَيَجْعَلْ لَكُمْ نُورًا تَمْشُونَ بِهِ[۲]

ای کسانی که ایمان آورده‌اید! تقوای الهی پیشه کنید و به رسولش ایمان بیاورید تا دو سهم از رحمتش به شما ببخشد و برای شما نوری قرار دهد که با آن (در میان مردم و در مسیر زندگی خود) راه بروید.

 این آیه شریفه نهایت عرفان الهی را بیان می کند که با انجام کلیات دستورات الهی( که حضور در جامعه و پیکار با ظلم نیز از جمله همین دستورات است) نوری به انسان عطا می شود که در سایه ی آن به زندگانی در دنیا هدایت می شود.

---

[۱] حدید / ۲۷

[۲] حدید / ۲۸