این روزها که مردمان عزیز ایران و بسیاری دیگر از کشورهای اسلامی، شرایط اقتصادی و اجتماعی خوبی را تجربه نمی کنند، از برخی افراد می شنوم که زبان به شکایت می گشایند که خدایا تا کی قراره این وضعیت ادامه پیدا کند؟! مردم مصیبت زده هستند؛ بچه ها گشنه هستند و برخی یتیم شده اند و بسیاری از سخنان ناراحت کننده دیگر.

قرآن کریم در پاسخ به شکایات و خواسته ها، مردمان را به دو نکته توجه می دهد:

الف) در حوزه فردی و خانوادگی، دعا می تواند تحت شرایطی مستجاب شود چنانکه در آیه ۶۰ سوره غافر آمده است:

« وَ قَالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ – پروردگار شما گفته است مرا بخوانید تا (دعای) شما را بپذیرم» مردمان را توصیه به دعا کردن می کند.

ب) اما در سطح کلان اجتماعی اوضاع، متفاوت است و آیات شریفه، مردم را به حرکت و تغییر شرایط اجتماعی خود فرا می خواند چنانکه در آیه ۱۱ سوره رعد می فرماید:

« انَّ اللَّهَ لَا يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ – خداوند سرنوشت هیچ قوم (و ملّتی) را تغییر نمی‌دهد مگر آنکه آنان آنچه را در خودشان است تغییر دهند».

بنابراین با توجه به این نکات است که می بایست در حوزه فردی که مثلا دعا برای خود و نزدیکان است صورت پذیرد اما اینکه بدون حرکت اجتماعی سازمان یافته و تنها با دعا کردن، انتظار تغییرات کلان را داشته باشیم هیچ گاه خداوند وعده تحقق و مستجاب شدن آن را نداده است.

محسوس شدن

برای محسوس شدن این آیات، کافی است کشورهای اسلامی را با یکدیگر تطبیق کنید تا ببینید آنهایی که در حال پیشرفت می باشند، هیچ دست غیبی به یاری ایشان نیامده بلکه تصمیمات کلان سیاسی و اجتماعی آنهاست که شرایط مردمان ایشان را تغییر داده.

البته که دست غیبی هم اگر قرار باشد به یاری ایشان بیاید در هنگامی است که مردمان آن اجتماع توحیدی، تصمیم و اراده بر تغییر داشته باشند و به دنبال آن، حرکات جدی را پیگیری نمایند که در اینجا نیز خداوند متعال وعده ی نصر و یاری را به ایشان داده است.چنانکه در آیه ۷ سوره محمد می فرماید:

« يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ تَنْصُرُوا اللَّهَ يَنْصُرْكُمْ وَيُثَبِّتْ أَقْدَامَكُمْ – ای کسانی که ایمان آورده‌اید! اگر خدا را یاری کنید، شما را یاری می‌کند و گامهایتان را استوار می‌دارد.»